شیر کشویی چدنی وسیله ای برای تنظیم عبور سیال است . کلمه شیر فلکه از کلمه انگلیسی Valve در زبان انگلیسی مشتق شده که به معنای گلوگاه می باشد. شیرفلکه کشویی چدنی برای سیالات زیر مورد استفاده قرار می گیرند

شیر فلکه کشویی چدنی (Gate valve)
شیر فلکه کشویی چدنی Gate Valve چیست؟
شیر فلکه کشویی چدنی یک قطعه از جنس چدن است که در سیستم های لوله کشی استفاده می شود. این شیر به عنوان یک وسیله کنترل جریان آب، گاز یا مایعات دیگر در سیستم های لوله کشی کاربرد دارد. فلکه کشویی نیز به عنوان یک پوشش قرار داده شده بر روی شیر مورد استفاده قرار می گیرد که به راحتی باز و بسته شود. شیر فلکه کشویی چدنی به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار و حرارت و همچنین مانع زدایی از رسوبات و ذرات معلق در سیستم های لوله کشی، بسیار مورد توجه قرار می گیرد.
کاربرد شیر فلکه کشویی چدنی
شیر فلکه کشویی چدنی به دلیل ویژگی هایی مانند مقاومت بالا در برابر فشار و حرارت، مانع زدایی از رسوبات و ایمنی، در صنایع مختلف مانند موتورخانه ها، کارخانجات، نیروگاه ها و صنایع نفت به عنوان یک وسیله کنترل جریان استفاده می شود. شیر فلکه کشویی چدنی در محدوده کاربرد تاسیسات آبرسانی و آب گرم تا 80 درجه سانتی گراد بالای صفر مورد استفاده قرار می گیرد. شیر فلکه ها در انواع مختلفی با سایز و نوع عملکرد متفاوت تولید می شوند.
در تمامی تاسیسات آبی، از جمله آب آشامیدنی و سیالات غیر خورنده استفاده می شود. شیر فلکه کشویی چدنی در حالت کاملا باز و یا کاملا بسته، به عنوان یک وسیله کنترل جریان، در مسیر جریان آب سرد و گرم با فشار قوی، مورد استفاده قرار می گیرد. در حالت باز، آشفتگی کمی نسبت به سایر شیرهای قطع و وصلی در مسیر ایجاد می کند و افت فشار ایجادی آن قابل توجه نیست. همچنین در حالت کاملا بسته، می تواند از عبور جریان جلوگیری کند.
انواع شیر فلکه کشویی چدنی از نظر ساختار
شیرهای کشویی چدنی از نظر نوع سیت (seat) و دیسک(disk) به چند دسته کلی تقسیم می شوند:
- موازی (Parallel Gate Valve)
- گوه ای (Wedge Gate Valve)
- لبه صلب
- لبه منعطف
- لبه شکاف دار
شیر کشویی موازی
در شیر کشویی موازی، دو دیسک به صورت کاملاً موازی با یکدیگر قرار دارند و فشار در حالتی که دیسک در پایین ترین نقطه خود قرار دارد، به دیسک کمک می کند تا به سیت در سمت خروجی فشرده شود و باعث بهبود آب بندی می شود. هر چه فشار سیال بیشتر باشد، آب بندی در طرف خروجی بهتر است و در صورت کاهش فشار در سمت ورود، آب بندی دیسک با مشکل روبرو می شود. در بعضی از مدل های شیر کشویی موازی، دیسک از دو صفحه موازی تشکیل شده است که با فنر به حامل وصل شده اند و این باعث می شود که در دماهای بالا و در شرایطی که جریان زیادی وجود دارد، عملکرد دیسک با اختلال مواجه نشود. علاوه بر این، شیرهای کشویی با دیسک موازی برای سیالاتی که شامل ذرات معلق هستند (مانند دوغ آبی)، مناسب تر از مدل گوه ای هستند.
شیر فلکه گوه ای
شیر کشویی مدل گوه ای، یکی از پرکاربردترین نوع شیرهای کشویی است که به عنوان self-seating شناخته میشود. در این نوع شیر، دیواره دیسک عمود بر جریان سیال نیست و با صفحهای که زاویهای با جریان سیال دارد، ارتباط دارد. در واقع، لبه پایینی این دیسکها به شکل یک گوه شکل داده شدهاند و صاف نیستند. در این نوع شیر، به دلیل شکل دیسک، فرسایش مابین دیسک و نشیمنگاه کم است. همان طور که پیشتر هم اشاره شد، در مدل موازی، فشار پایینتر ممکن است باعث کاهش آب بندی بین دیسک و سیت شود، اما در مدل گوهای، برای هر دو فشار پایین و بالا، آب بندی مناسبی وجود دارد. در شیرهای کشویی گوهای، ذرات معلق ممکن است در هنگام عبور از مسیر، سطح روی سیت را پوشانده و مانع از بسته شدن کامل دیسک شوند که باعث کاهش آب بندی میشود. بنابراین، شیرهای کشویی با دیسک گوه ای برای سیالات با ذرات معلق مناسب نمیباشند

Gate Valve
انواع شیر فلکه گوه ای
انواع شیر کشویی با توجه به شکل دیسک میتوانند به سه دسته مختلف زیر تقسیم شوند:
لبه صلب:
رایجترین و پرکاربردترین نوع لبه دیسک در شیرهای کشویی نوع صلب میباشد که از سادگی و قدرت بالایی برخوردار است. شیری با این نوع از لبه تقریباً در هر حالت و موقعیتی میتواند به خط وصل شود و همچنین برای تمامی نوع مایعات قابل استفاده است. این نوع از لبه در واقع ساختمانی یک تکه دارد. لبه صلب برای جریانهای توربولانس بسیار مناسب میباشد.
لبه منعطف:
در این نوع شیر، تنها در مرکز دیسک به صورت صلب است و در سطوح خارجی و سطح تماس با سیت به صورت منعطف میباشد. در واقع یک دیسک یک تکه میباشد که در محیط اطراف آن قسمت تو خالی وجود دارد که به منظور بهبود عملکرد دیسک در مواقعی که زاویه ای بین سیت و دیسک به وجود میآید درست شده است.
لبه شکافدار:
این نوع از دیسک شیر به نام دوبل نیز شناخته میشود. این نوع دیسک، آببندی بهتری در مقایسه با دیسکهای صلب دارد. در واقع این نوع از دیسک قابلیت خودتنظیمی دارد و خودش را با دو طرف سیت هم تراز میکند. در زمان باز شدن شیر، دو قسمت مختلف گوه با استفاده از فنرهای موجود در آن به یکدیگر نزدیک میشوند. در زمان بسته شدن شیر و حرکت دیسک به سمت پایین، بدون هیچگونه تماس با سیت، تا انتها میرود. در آخرین نقاط از کورس حرکتی خود، مکانیزم جداکننده دو سمت دیسک عمل میکند و دو قسمت از یکدیگر جدا میشوند و به سیت چسبیده میشوند. لازم به ذکر است که این نوع از شیرها، یک مدل خاص هستند و قیمت آنها نیز بالاست و کمتر در بازار فروش شیرآلات یافت میشوند.