شیر گازی چیست؟

شیر گازی یک تجهیزات صنعتی است که برای کنترل جریان گاز یا مایع در سیستم‌های گازی و صنعتی استفاده می‌شود. این شیرها به صورت دستی یا به صورت خودکار عمل می‌کنند و به دو صورت باز و بسته می‌شوند. شیرهای گازی در سایزها و اشکال مختلفی قابل تهیه هستند که انتخاب آنها بسته به نوع گاز یا مایع و نیاز به جریان مشخصی متفاوت است.جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا کسب اطلاعات بیشتر با مشاران آناهیتا استور در تماس باشید.

شیر گازی

شیر گازی چیست؟

شیر گازی یا ball valve یکی از تجهیزات صنعتی است که عموما در سیستم‌های گازی به علت عملکرد سریع و باز و بست آن برای کنترل جریان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، شیرگازی یک نوع شیر توپی است که در آن توپی در داخل بدنه شیر قرار دارد و مانع از عبور جریان سیال می‌شود. عملکرد شیرگازی به صورت on/off است، به این معنی که شیر یا کاملا باز و یا کاملا بسته می‌شود. زمانی که توپی در مسیر جریان قرار دارد یا دسته اهرمی شیرگازی در امتداد شیر قرار دارد، شیر باز است و جریان سیال از شیر عبور می‌کند. وقتی دسته اهرمی شیر گازی به ۹۰ درجه بچرخد و در خلاف مسیر جریان قرار بگیرد، شیر بسته می‌شود و جریان سیال قطع می‌شود. در ایران، به علت کاربرد بیشتر در سیستم‌های گازی، بیشتر به شیرگازی معروف است

انواع شیرگازی

شیر گازی مجرا و شیر گازی توپی هر دو نوعی از شیرهای گازی هستند و برای کنترل جریان گاز در لوله‌های گاز استفاده می‌شوند.

شیر گازی مجرا یا Globe valve، یک شیر گازی با ساختار پیچیده است که شامل یک بدنه با دو درب، یک دسته اهرمی و یک سر مجرایی است. در این نوع شیر، جریان گاز از ورودی وارد شیر می‌شود و پس از گذر از سر مجرایی و خروجی، به خط لوله انتقال می‌یابد. با چرخش دسته اهرمی، درب‌های شیر به دو طرف باز و بسته می‌شوند و جریان گاز را کنترل می‌کنند. این نوع شیر گازی عموماً برای استفاده در فشارهای بالا و در برابر جریان‌های غلیظ و کثیف مناسب است.

شیر گازی توپی یا Ball valve، یک نوع شیر گازی ساده‌تر و کاربردی‌تر است. در این نوع شیر، یک توپ در داخل بدنه شیر قرار دارد که با چرخش دسته اهرمی، توپ در مسیر جریان گاز حرکت کرده و جریان را بسته یا باز می‌کند. عملکرد سریع این نوع شیر باعث شده است که بیشترین کاربرد آن در لوله‌های گاز باشد. همچنین، این نوع شیر گازی نسبت به شیر گازی مجرا ساده‌تر است و قابلیت نصب و تعویض آن بسیار آسان‌تر است.

شیر گازی با فشارگازی مختلف

شیر گازی بسته به فشار کاری به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:

شیر گازی با فشار کاری پایین: این نوع شیرها برای فشار کاری پایین تا متوسط (تا 200 PSI) مناسب هستند. در این شیرها، توپ یا صفحه‌ای در داخل شیر قرار دارد که با چرخش دسته اهرمی، جریان گاز را باز یا بسته می‌کند. برای استفاده در سیستم‌های گازی خانگی، بیشتر از این نوع شیرها استفاده می‌شود.

شیر گازی با فشار کاری بالا: این نوع شیرها برای فشار کاری بالا (بیشتر از 3000 PSI) و همچنین در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و صنایع سنگین استفاده می‌شوند. در این نوع شیرها، توپ یا صفحه‌ای در داخل شیر قرار دارد که به وسیله یک میله از بیرون کنترل می‌شود. این نوع شیرها عموماً از جنس فولادی ساخته می‌شوند و به دلیل مقاومت بیشتر در برابر فشار و دما، قیمت بالاتری نسبت به شیرهای با فشار کاری پایین دارند

مدل های مختلف شیرگازی

شیرگازی یکی از وسایل کنترلی در صنعت گاز است که به دو دسته شیر گاز توپی و شیر گاز مجرا تقسیم می شود.

شیر کپسول گاز نیز یکی از انواع شیر گازی است که شامل شیر کپسول گازهای خاص، شیر کپسول CO۲، شیر کپسول اکسیژن و شیر گاز کلر می باشد.

در حالی که شیر گازی قفل شونده جهت قطع و وصل کردن جریان سیال در مکان های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.

همچنین شیر گازی دسته اهرمی دارای مجرای کروی است که با چرخاندن دسته اهرمی، شیر باز یا بسته می شود.

شیر گازی دسته خروسکی دارای دسته ای است که شبیه به کلید است و در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، دارویی و کشاورزی استفاده می شود. یکی از ویژگی های این نوع شیر، مقاومت و تحمل بالا در برابر فشار و دما است که آن را برای کاربردهای مختلف قابل استفاده می کند.

مزایای شیرگازی

مزایای شیرگازی شامل ساختمان ساده و قیمت ارزان، سرعت عملکرد بالا، دوام بالا و عملکرد فوق العاده پس از سیکل های متعدد، مطمئن بودن و قابلیت استفاده حتی پس از مدت زمان زیادی از باز و بسته نشدن می باشد. با توجه به این مزایا، شیر گازی بهترین انتخاب برای کنترل و باز و بستن شیر می باشد و معمولا به شیرهای دروازه ای و سوزنی ترجیح داده می شود

معایب شیرگازی

در بسته بودن شیرگازی، یکی از مشکلات آن انباشت آب در مرکز بدنه (توپی) است که در شرایط یخ زدگی باعث بسته شدن اطراف شیر می‌شود. به منظور جلوگیری از آسیب های ناشی از این موضوع، دو راهکار پیشنهاد شده است که شامل استفاده از عایق و یا پلاگ مقاوم در برابر یخ زدگی است. همچنین، شیرگازی در عملیات های سوپاپی قابلیت کنترل عالی خود را از دست می‌دهد

جنس بدنه شیرهای توپی گازی

بدنه شیر توپی گازی معمولا از فلزات مقاومی مانند آلومینیوم، فولاد ضد زنگ و یا برنج ساخته شده است. این جنس ها به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار و دما، برای ساخت شیر توپی گازی مناسب هستند. همچنین، بدنه های پلاستیکی نیز برای برخی از مدل های شیر توپی گازی استفاده می شود، اما این نوع شیرها عمدتا در مصارف خانگی و کاربردهای سبک تر مورد استفاده قرار می گیرند

شکل بدنه

1. بدنه یک تیکه
2. بدنه سه تیکه
3. بدنه چند تیکه
4. بدنه اتصال از بالا
5. بدنه جوشی

تفاوت این اشکال در چگونگی ساخت و مونتاژ محفظه ای که توپ در آن قرار می گیرد است و عملکرد شیر ها در همه مدل ها یکسان است. علاوه بر این، مدل های مختلفی مربوط به روزنه مکانیسم توپی وجود دارد که  به فشار کاری بستگی دارد.